Podręczniki szkolne są podstawowym atrybutem każdego ucznia. Od innych książek odróżnia je to, że każda pozycja znajdująca się w programie szkolnym musi być wcześniej zatwierdzana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Podręczniki szkolne mają za zadanie spełniać przede wszystkim rolę informacyjną, pomagając młodym odbiorcom w lepszym i bardziej refleksyjnym poznawaniu świata. Kolejną kluczową funkcją jest funkcja badawcza, która być może jest jeszcze ważniejsza. To ona jest bowiem odpowiedzialna za pobudzanie dzieci i młodzieży do samodzielnego rozwiązywania problemów. Dobrze napisana pomoc naukowa powinna także pokazywać możliwości przełożenia wiedzy teoretycznej na praktykę. Zgromadzoną w książce wiedzę należy umieć zastosować. Wszystko to zgodnie ze złotą zasadą prawidłowej dydaktyki, sformułowaną przez chińskiego myśliciela, Konfucjusza, już wiele wieków temu: „Po­wiedz mi, a za­pomnę. Po­każ mi, a za­pamiętam. Pozwól mi zro­bić, a zro­zumiem”.

Wreszcie, podręcznik powinien również być samokształceniowy. Co to oznacza? Powinien on inspirować uczniów do dalszej nauki i pogłębiania szkolnej wiedzy „po godzinach” we własnym zakresie. Podręcznik daje także pewną bazę i stały punkt odniesienia dla uczniów. To z niego młodzi czytelnicy czerpią wiadomości i powinni potrafić określić, jakiej wiedzy oraz jakich umiejętności wymaga od nich nauczyciel.

Choć rola podręczników do szkół jest nie do przecenienia, warto podkreślić, że podstawową ich funkcją jest uzupełnienie tak zwanego żywego nauczania, które jest zadaniem nauczyciela.

Co decyduje o tym, czy dany podręcznik ma szansę dobrze sprawdzić się w szkole i należycie spełnić wyżej wymienione warunki? Okazuje się, że nie tylko język, struktura i szata graficzna mają decydujący charakter. O tym, czy dana pozycja rzeczywiście naucza i inspiruje, decydują także nauczyciele oraz sami uczniowie.

Chociaż na razie za finansowanie podręczników szkolnych odpowiedzialni są w większości przypadków rodzice, od 2014 roku dostępny jest na rynku darmowy podręcznik do edukacji wczesnoszkolnej.

Wydaje się, że przyszłością edukacji będą e-podręczniki, które już dziś są szeroko wykorzystywane w wielu krajach. I choć niektórzy wieszczą upadek papierowych źródeł i ich stopniowe zanikanie z powodu wszechobecnego Internetu, to jednak w polskim szkolnictwie są one nadal ważną częścią systemu. Dobrze i inteligentnie napisane podręczniki nie starzeją się szybko i mogą służyć wielu pokoleniom. Najlepszym dowodem na taką tezę, jest fakt, że do dziś jednym z najbardziej popularnych i pozytywnie ocenianych przez specjalistów podręczników jest Elementarz autorstwa Mariana Falskiego.